نگاهی تازه به مایکوپلاسما و مشکل ورم پستان مایکوپلاسمایی
از آغاز این رخداد نیم قرن می گذرد و اکنون پرسش این است که وضعیت کنونی چگونه است؟ اطلاعات ما در مورد ورم پستان مایکو پلاسمایی تا چه حد افزایش یافته است؟
سویه مایکوپلاسما نسبت به بیشتر باکتری ها ویژگی های متفاوتی دارد. آنها ارگانیسم های بسیار ساده و فاقد دیواره سلولی هستند. در بدن میزبان آلوده به خوبی سکونت می یابند و نیاز های رشدشان بسیار تخصصی است. بنابراین کشت آنها در محیط آزمایشگاه بسیاز دشوار بوده و رشدشان به کندی پیش می رود. ممکن است ۱۰ روز طول بکشد تا مایکوپلاسما در محیط آزمایشگاهی پدیدار گردد.
۵ گونه اصلی مایکوپلاسما عبارتند از مایکوپلاسما بوویس، مایکوپلاسما کالیفورنیوم، مایکوپلاسما کانادنس، مایکوپلاسما آلکالسنس و مایکوپلاسما بوویجنیتالیوم. مایکوپلاسما تنها موجب بروز ورم پستان نمی شود. عفونت گوش (سندرم تکان سر یا افتادگی گوش)، آرتریت و پنومونی در گاوها و گوساله ها از سایر عوارض مایکوپلاسماها هستند. رشد آهسته مایکوپلاسماها باعث شده است آنها در مقابل درمان آنتی بیوتیکی مصون بمانند. درمان آنتی بیوتیکی برای مقابله با مایکوپلاسما معمولا موفقیت آمیز نخواهد بود.
بسیاری از گله ها درگیرند.
در مطالعه ای که به تازگی انجام شد، تخمین زده شد ۷% از گله های دارای حداقل یک گاو مبتلا به ورم پستان مایکوپلاسمایی هستند. کمتر از ۳% گله های غرب میانه و شمال شرقی و ۹% گله های غرب و جنوب شرقی دارای یک گاو مبتلا به ورم پستان مایکوپلاسمایی هستند. بررسی های مشابه نشان می دهند که گله هایی با بیش از ۵۰۰ راس گاو، ۱۰ تا ۲۰ برابر بیشتر از سایر گله ها با تعداد گاو کمتر، نسبت به ابتلای به ورم پستان مایکوپلاسمایی مستعد هستند.
چرا اندازه گله یک عامل خطر است؟ بهترین پاسخ این است که در گله های بزرگتر احتمال ورود گاو از مزارع دیگر بیشتر است. گاوهای خریداری شده ممکن است شامل تلیسه هایی باشند که در شرایط خاصی پرورش یافته اند و ممکن است جایگزین تلیسه های دیگر شده و یا به منظور گسترش گاوهای مزرعه مورد استفاده قرار گیرند. در هر حال گاو تازه وارد، ممکن است سویه جدیدی از مایکوپلاسما را وارد گله جدید سازد.
چه باید کرد؟
کنترل ورم پستان مایکوپلاسمایی از طریق آزمون شناسایی گاوهای مبتلا و حذف آنها انجام می شود. معمولا گاوداران زمانی به وجود ورم پستان مایکوپلاسمایی ممکن است پی ببرند که موجی از موارد جدید ورم پستان باعث کاهش تولید شیر گاوهایشان شده باشد. معمولا این موج از موارد جدید به درمان آنتی بیوتیکی پاسخ نمی دهند.
همچنین موج ورم پستان مایکوپلاسمایی زمانی ممکن است تشخیص داده شود که در کشت شیر مخزن، سویه ای از مایکوپلاسما یافت شود. این آلودگی حاکی از آن است که حداقل یک گاو در بین گاوهای شیری، مبتلا به بیماری بوده و توانسته حداقل مقدار میکروارگانیسمی که بتواند در ترکیب با شیر گاوهای سالم، شیر مخزن را آلوده سازد منتشر سازد. گاودار و دامپزشک می توانند گاوهایی که عوامل احتمالی انتشار میکروارگانیسم در گله بوده اند را برای شناسایی مایکروپلاسما مورد آزمون قرار دهند. احتمالا گاوهای مبتلا، به یکی از دسته های زیر تعلق دارند: گاوهای مبتلا به ورم پستان بالینی که به درمان پاسخ نمی دهند، گاوهای با شمار سلول های بدنی بالا و یا گاوهایی که به تازگی به ورم پستان مبتلا شده اند.
به محض اینکه ابتلای گاو به ورم پستان مایکوپلاسمایی از طریق کشت مورد تائید قرار گرفت، بلافاصله باید از سایر گاوها جدا و حذف شود. علت این روش سختگیرانه برای کنترل مایکوپلاسما آن است که این میکروارگانیسم به سختی مورد شناسایی قرار می گیرد و نیز به دلیل ماهیت واگیردار بودنش ممکن است در حین شیردوشی از گاوی به گاو دیگر منتقل شود. ظهور ورم پستان مایکوپلاسمایی به ما هشدار می دهد که برای کنترل ورم پستان های واگیردار، در روند بهداشتی شیردوشی بازنگری کنیم. پیشتر تصور بر این بود که ورم پستان مایکوپلاسمایی بیماری راهروی شیردوشی است و با زعایت بهداشت راهروی شیردوشی می توان از انتشار آن جلوگیری کرد.
فراتر از ابتلای یک گاو
پژوهش های اخیر برخی جنبه های انتقال سویه های مختلف مایکوپلاسما به ویژه در بین خود گاوها را آشکار ساخت. ما ۱۰ گاو مبتلا به ورم پستان مایکوپلاسمایی را خریداری کردیم و به مدت ۳۰ روز پیش از کشتار آنها را دوشیدیم و شیرشان را هر روز مورد آزمایش قرار دادیم. ما دریافتیم که ۵ راس از گاوها به طور مداوم شمار زیادی میکروارگانیسم به درون شیر پخش می کردند، این در حالی است که تنها یک گاو می تواند با انتشار شمار زیاد میکروارگانیسم مخزن شیر، یک گله ۱۰۰۰ راسی را آلوده سازد، به طوری که آزمون مخزن شیر از لحاظ وجود مایکوپلاسما مثبت می شود، حتی در زمانی که شیر ۱۰۰۰ گاو سالم (شیر عاری از مایکوپلاسما) به مخزن شیروارد شود. همچنین ما به این حقیقت پی بردیم که ۵ گاو دیگر به مقدار کمتری میکروارگانیسم دفع می کنند. بنابراین معمولا با بررسی مخزن شیر و اطمینان از سالم بودن آن ممکن است گاوهای مبتلا به ورم پستان مایکوپلاسمایی نادیده گرفته شوند.
با توجه به یافته های فوق، پیشنهاد ما این است که هر هفته شیر مخزن خود را برای بررسی وجود مایکوپلاسما مورد کشت قراردهید. پس از کشتار ۱۰ گاو مبتلا به ورم پستان مایکوپلاسمایی، کلونی ها و سویه های مشابه از بسیاری از نقاط بدن (ریه ها، دستگاه ادراری-تناسلی، غده های لنفاوی، گوش و قلب) جدا شد. به عبارت دیگر همان سویه های مایکوپلاسما که باعث بروز ورم پستان می شوند، در بسیاری از نقاط دیگر بدن نیز می توانند کلونیزه شوند.
گروه پژوهشی سالها پیش گزارش کرد، مایکوپلاسما در خون گاوهای مبتلا به ورم پستان مشاهده شده است. بنابراین، آنها نتیجه گرفتند احتمال انتشار این میکروارگانیسم به سایر نقاط بدن بسیار زیاد است. یافته های ما پدیده انتشار مایکوپلاسما را به اثبات رسانده است. در واقع میکروارگانیسم از نقطه ای در درون بدن به نقطه دیگر منتقل می شود.
با استفاده از فن آوری های نوین، ما توانستیم بررسی های بیشتری انجام داده و میان سویه های مختلف مایکوپلاسما تمایز قائل شویم. ما دریافتیم نه تنها همان سویه های عامل ورم پستان در نواحی مختلفی از بدن وجود دارند، بلکه سویه های دیگری که نقشی در بروز ورم پستان ندارند نیز در آن نواحی می توانند یافت شوند. شمار کمی از سویه هایی که در بروز ورم پستان دخالتی ندارند در سرتاسر بدن گاو ممکن است یافت شوند.
انتشار مایکوپلاسما در سایر نقاط بدن در تعدادی از مطالعات بعدی ما مورد تائید قرار گرفت. ما هنوز معتقدیم سویه خاصی از مایکوپلاسما به طور غالب در نواحی مختلف بدن وجود دارد. در مطالعه ای که در سطح یک گله انجام دادیم، پیش از وقوع ورم پستان مایکوپلاسمایی، به وقوع پنومونی در گوساله ها و تورم مفصل در یکی از آنها پی بردیم. با این یافته ما پی بردیم که سویه ای که باعث بیماری در گوساله ها می شود، در گاوها باعث ورم پستان می شود.
پس از اینکه از کل گله شامل همه گاوها و گوساله ها نمونه گیری کردیم، متوجه شدیم یک سوم گوساله ها و نیمی از گاوها، سویه عامل ورم پستان (مایکوپلاسمابوویس) را به طور عمده از بینی خود به محیط پخش می کنند. بنابراین، سویه عامل ورم پستان در زمان بروز بیماری به مقدار زیادی از حیوانات غیر بیمار گله، چه جوان و چه مسن، به درون گله انتشاریافته بود. این رخداد بیانگر این واقعیت است که انتقال عامل بیماری زا محدود به راهروی شیردوشی نمی شود.
چگونه می توان مایکوپلاسما را حذف کرد؟
به مدت یک سال به نمونه گیری از گله ادامه دادیم و انتشار مایکوپلاسما واقعا متوقف شد. ۵ درصد گله از لحاظ ابتلا به مایکوپلاسما مقبت بودند. با انجام غربالگری، نه تنها انتشار میکروارگانیسم درون گله با گذشت زمان کاهش یافت، بلکه مایکوپلاسماهایی که بعدا سافت می شدند، سویه های عامل ورم پستان نبودند.
انتشار مایکوپلاسمای عامل ورم پستان به مرور در گله متوقف شد و به دنبال آن همه گیری سویه های مختلف مایکوپلاسما به یکباره کاهش یافت. براساس این داده ها، ما اطلاعات خود را پیرامون انتقال بیماری های مایکوپلاسمایی مدون ساختیم. این اطلاعات در مقاله بعدی مورد بحث قرار می گیرند.