پرسش و پاسخ دامپزشکی ۴
از ملاس بصورت های مختلف میتوان در تغذیه دام و طیور استفاده کرد که پاشیدن ملاس رقیق شده با آب بر روی علوفه خشبی و بد خوراک متداول ترین روش استفاده از آن است.
آیا هیچ مطالعه ای انجام شده که وضعیت گوساله های تغذیه شده با لوله مری را با گوساله های تغذیه شده با بطری برای اولین آغوز مقایسه کند؟
گروهی که در دامداری با گاوهای تازه زا و گوساله های نوزاد کار می کنند، باید صبر متفاوتی داشته باشند. این مسئله خصوصا زمانی که اولین آغوز را به گوساله ها می دهیم بیشتر نمایان می شود.
برخی از ما وقت بیشتری صرف کرده و از بطری و پستانک استفاده می کنیم، در حالی که دیگران به سرعت و با استفاده از لوله مری آغوز را به گوساله می دهند. برخی برای همه گوساله ها از لوله استفاده می کنند.
مدیریت آغوز برای به حداکثر رساندن سلامت گوساله بسیار مهم است. بسیاری از عوامل بر برنامه های تغذیه آغوز تاثیر می گذارند. از بین اینها می توان به سلامت گوساله، چگونگی و جایگاه زایمان، نحوه تغذیه آغوز و کیفیت آن اشاره کرد. کیفیت، کمیت، زمان تغذیه و بهداشت و تمیزی آغوز از مهم ترین عوامل هستند.
روش تغذیه آغوز نیز مهم است. این مسئله بر حجم آغوز تغذیه شده، انتخاب و مدیریت وسایلی که برای تغذیه آغوز به کار می روند و آموزش کسی که آغوز را به گوساله می دهد، تأثیر می گذارد. همان گونه که اشاره گردید، در بین دامداری ها اولویت های متفاوتی برای چگونگی تغذیه آغوز به گوساله وجود دارد که بیشتر به سلامت و آسایش گوساله، همچنین سطح آموزش کارگر، مهارت آشنایی با روش انجام کار، بازده زمان و یا انتظار کارکنان بستگی دارد.
آنچه برای گوساله بهتر است ترکیبی از عواملی است که به نتیجه مناسب می انجامد. یک برنامه خوب آغوز (تولید توسط گاو، تغذیه پس از تولد و جذب توسط گوساله) خود را در قالب سلامت، رشد و تولید گوساله ها در زمانی که وارد گله شیری شدند نشان می دهد.
برنامه آغوز شما، اگر بتواند درصد وقوع اسهال، بیماری های تنفسی و عفونت ناف یا مفاصل را تا قبل شیرگیری به ترتیب زیر ۲۵، ۱۰ و ۲ درصد نگهدارد، موفقیت آمیز بوده است. دامپزشک شما می تواند برنامه شما را با آزمایش گوساله ها قبل از هفت روزگی ارزیابی کند.
اگر ۸۰ درصد گوساله ها غلظت پروتئین خام سرم (STP) بیش از ۵/۵ گرم در دسی لیتر داشته باشند یا ۹۰ درصد آنها غلظت پروتئین سرم بیشتر از ۲/۵ گرم در دسی لیتر داشته باشند، برنامه تغذیه آغوز شما عالی است. چه شما از یک لوله مری استفاده کنید یا اینکه گوساله را از طریق سطل یا شیشه و پستانک آغوز بدهید باید به این نتایج برسید.
طبق تجربیات ما تعداد محدودی معایب برای تغذیه آغوز با شیشه وجود دارد. این معایب شامل زمانی که طول می کشد تا گوساله ۳ تا ۴ لیتر آغوز را بخورد، روش های بهداشتی که باید به کار رود تا آلودگی باکتریایی آغوز را به حداقل برساند و نیاز به داشتن بطری های پستانک دار که بتواند حداقل ۳ لیتر آغوز را در خود جای دهد خواهند بود. بطری های بزرگ توانایی تغذیه بی وقفه آغوز را فراهم می کنند که یک عامل مهم در وادار کردن گوساله ها به مصرف حجم مورد نیاز آغوز است.
بحث اصلی مخالفین استفاده از لوله مری برای تغذیه آغوز تنها به اثرات منفی ورود آغوز به شکمبه متمرکز شده است. زیرا بسته شدن شکاف مری جهت فرستادن آغوز به شیردان در زمانی که گوساله مک نمی زند، اتفاق نمی افتد. اگر این درست باشد، حجم شکمبه یک گوساله نوزاد کمتر از ۴ لیتر آغوزی است که تغذیه می شود. بنابراین وقتی آغوز با این روش تغذیه شود حتماً به شیردان می رسد.
در حقیقت مطالعات به طور پیوسته نشان داده اند که حداقل از نظر وضعیت ایمنی، روش استفاده از لوله مری به خوبی استفاده از بطری پستانک دار بوده و بسیار کارآمد است. برای سلامتی، ایمنی و آسایش گوساله، همیشه کارگرانی را که در دامداری وظیفه خوراندن آغوز را به عهده دارند آموزش داده و بر کار آنها نظارت کنید. یک ظرف مخصوص ۴ لیتری خوراندن آغوز خریداری کنید، تا فقط یک بار لوله مری را عبور دهید.
اگر گوساله نمی تواند در وضعیت نشسته قرار بگیرد، لوله مری را عبور ندهید. ما ترجیح می دهیم که در صورت امکان گوساله ایستاده باشد. لوله را به آرامی و آهستگی عبور دهید، بینی گوساله را در زمان عبور لوله از دهان وی پائین تر از گوش هایش نگهدارید.
گله ما آلودگی شدید به نئوسپوروزیس دارد. گاوها یا به فحلی برگشت می کنند یا در اواسط آبستنی سقط می کنند. آلودگی در تلیسه های گله ما نیز اثر مشابهی داشته است. چه می توانیم بکنیم که گله خود را از این انگل پاک کنیم؟
ما متأسفیم از اینکه شما چنین مشکل تولید مثلی را تجربه کرده اید. زمانی عفونت های نئوسپورائی کمتر تشخیص داده می شد و به نظر می رسید که شیوع آن تا حدی منطقه ای است. اما امروزه به یکی از علل اصلی سقط جنین در تمام مناطق اصلی پرورش گاو شیری در ایالات متحده و کانادا تبدیل شده است.
همچنان که شما به خوبی تشریح کردید، معمول ترین علت از دست دادن آبستنی از اواسط آبستنی تا انتهای آن نئوسپوروزیس است و در برخی موارد نیز با تولد گوساله های ضعیف و بی حال که بسیاری از آنها به علت عفونت دستگاه عصبی و عضلانی جنین توسط ارگانیسم در دوره آبستنی، فلج هستند، ارتباط دارد. این ارگانیسم یک یاخته است که میزبان طبیعی او سگ سانان هستند و از همه معمول تر سگ اهلی می باشد، گر چه سایر گونه های نزدیک مثل شغال و روباه نیز می توانند ناقل آلودگی باشند.
سگ سانان تنها گونه هایی هستند که می توانند واقعاً آلودگی را در مدفوع خود منتشر کنند (گاو نمی تواند). بنابراین گاوها می توانند آلودگی را با مصرف غذا و آبی که به مدفوع سگ سانان آلوده است دریافت کنند. در هر حال بسیار مهم است که اشاره کنیم آلودگی اصلی در گاو از این طریق اتفاق نمی افتد، به خصوص وقتی که ارگانیسم در یک گله، بومی شده است.
به طور معمول، تنها کنترل جمعیت سگ سانان وحشی یا فروش سگ های دامداری و حیوان های خانگی، دامداری را از شر مشکل خلاص نمی کند. مهم ترین راه انتشار آلودگی در گاو، انتشار عمودی است، یعنی از مادر به جنین در طی آبستنی.
وقتی که یک گاو آلوده می شود، معمولا عفونت را در طول زندگی حفظ کرده و از طریق جفت به گوساله خود منتقل می کند، بدون آنکه هیچ علائمی از بیماری را نشان بدهد. در برخی موارد این انتقال عمودی سبب خسارت های تولید مثلی می شود. اما در بسیاری از موارد نیز یک گوساله سالم متولد می گردد و به عنوان دام جایگزین وارد گله می شود. اما عفونت در او پایدار و مزمن بوده و آماده است که به گوساله این دام نیز منتقل گردد.
بیش از ۷۵ درصد احتمال دارد که گوساله متولد شده از یک مادر مثبت از نظر سرولوژیکی، آلوده باشد، گرچه سقط به تنهایی در درصد کمی از این مادران اتفاق می افتد.
دام ها به فحلی بر می گردند و یا سقط می کنند، اما باید اشاره کرد که این مسئله برای نئوسپورا غیر معمول است، حتی گاوهایی که به علت نئوسپورا سقط می کنند، در مقایسه با بقیه گاوها دارای نرخ گیرایی یکسانی هستند. نرخ سقط در گاوهای مثبت از نظر سرمی سه تا چهار برابر آنهایی است که از نظر سرمی منفی هستند.
متاسفانه در حال حاضر هیچ داروی مؤثری برای از بین بردن آلودگی در گاوهایی که دچار عفونت مزمن هستند وجود ندارد و واکسن تجاری موجود تنها ادعا می کند که در پیشگیری از سقط کمک می کند.
باید بدانیم که تشخیص وقتی صحت بیشتری دارد که نتایج مثبت آزمایش سرمی با مشکلات تولید مثلی هم خوانی دارد. این مشکلات با عفونت توسط این ارگانیسم سازگار بوده و با پیدا کردن ارگانیسم در بافت های جنین سقط شده در تشخیص آزمایشگاهی نیز تائید می شوند. سابقه سقط از اواسط تا اواخر آبستنی در حقیقت از علائم این بیماری است.
روش های پیشگیری شامل کاهش آلودگی به مدفوع سگ سانان و سعی در خارج کردن گاوها و گوساله های با نتیجه مثبت، از گله است. اجتناب ناپذیر است که راه دوم شامل حذف انتخابی شود که برای بسیاری از دامداران خوشایند نمی باشد. زیرا در گله های مشکل دار تعداد دام های مثبت از نظر سرمی زیاد بوده و در ضمن در سایر بیماری ها سرم مثبت بودن گاوها مشکلی تلقی نمی شود. بسیار مهم است که قبل از انجام برنامه آزمایش و حذف، با دامپزشک خود مشورت کنید و مطمئن شوید که نئوسپوروزیس با استفاده از توانائی های تشخیصی واقعا عامل ایجاد مشکل بوده است!
از نظر تجربی، نگهداری متراکم دام ها احتمال سقط در اثر این ارگانیسم را در گاوهای آبستن تشدید می کند. فوائد زیادی در استفاده از انتقال جنین یا سایر فن آوری های کمکی تولید مثل آزمایشگاهی وجود دارد. از این طریق جنین های مادران سرم مثبت که عاری از آلودگی هستند جمع آوری شده و سپس در رحم گیرنده های منفی قرار داده می شوند.
آیا درمان جایگزینی، برای کتوز خفیف وجود دارد؟
غیر از ۳۰۰ میلی لیتر پروپیلین گلایکول خوراکی به صورت روزانه برای گاوهایی که کتوز خفیف را در دو هفته اول شیردهی نشان می دهند درمان دیگری وجود ندارد. نظریه جدیدی وجود دارد که در درمان کتوز باید دقت نمود. نه اینکه درمان اضافه انجام داد. بعید به نظر می رسد که تزریق زیاد گلوکز داخل وریدی (هر مقدار بیش از ۲۵۰ میلی لیتر گلوکز ۵۰ درصد) و یا استفاده از کورتیکوستروئیدها در گاوهای تازه زای کمتر از ۱۴ روز شیردهی موثر باشد. مقادیر بالا حتی می توانند مضر هم باشند.