منبع تامین پروتئین در جیره غذایی دام طیور آبزیان (کنجاله تخم کتان یا کنجاله بذرک)
کنجاله بذرک یا کنجاله تخم کتان (Linseed Meal = Flaxseed Meal)
کنجاله بذرک یک فرآورده فرعی کشت کتان است. کتان را در آمریکا برای استحصال روغن از بذر آن و نیز کنجاله تخم کتان برای تغذیه دام کشت می کنند. روغنکشی از تخم کتان به یکی از دو روش قدیمی (مکانیکی یا هیدرولیکی) یا جدید (حلال) انجام می شود. کنجاله کتان یک پسمانده ریز آسیاب شده است که پس از استخراج روغن از تخم کتان به دست می آید.
آنالیز کنجاله بذرک، آنالیز کنجاله تخم کتان:
ترکیب شیمیایی کنجاله تخم کتان شامل ۳۴ تا ۳۸ درصد پروتئین خام، ۹% الیاف خام، ۰/۴۲% کلسیم و ۰/۸۷% فسفر است. کنجاله بذرک از لحاظ اسیدهای آمینه لیزین و تریپتوفان فقیر است. این خوراک از نظر کاروتن و ویتامین D نیز فقیر بوده و از نظر کلسیم و ویتامینهای گروه B متوسط می باشد. کنجاله کتان ملین است، لذا مصرف آن در کنار بعضی کنجاله ها و خوراکهای یبوست آور بسیار مفید می باشد. بعضی تحقیقات نشان داده است که کنجاله بذرک در ممانعت از بروز مسمومیت با سلنیم نیز مفید است.
بر خلاف سایر کنجاله های دانه های روغنی، کنجاله بذرک حاوی ۳ تا ۱۰ درصد لعاب است. تک معده ایها و طیور قادر به هضم لعاب نیستند، ولی این ماده در شکمبه نشخوارکنندگان توسط میکروارگانیسم ها هضم می گردد، لعاب در شکمبه آب را جذب کرده و حجم محتویات آنرا افزایش می دهد. این امر موجب می گردد خوراک مصرفی به مدت بیشتری در شکمبه باقی بماند و بیشتر در معرض تجزیه میکروبی قرار بگیرد. بنابراین می توان گفت که مصرف کنجاله بذرک به همراه مواد خشبی، احتمالا موجب هضم بیشتر این مواد در شکمبه گشته و بازده غذایی را بالا می برد. همچنین لعاب تولید شده از این کنجاله با ایجاد لغزندگی، عامل محافظی در مقابل آسیبهای مکانیکی دستگاه گوارش به حساب می آید.
استفاده از تخم کتان در جیره غذایی مرغهای تخم گذار سبب تولید تخم مرغ هایی غنى از اسید چرب امگا۳ می شود. همچنین افزودن کنجاله بزرک به جیره جوجه هاى گوشتى مقدار اسید چرب امگا۳ را در گوشت افزایش می دهد.
پرورش دهندگان اسب معتقدند که کنجاله بذرک یا همان کنجاله تخم کتان به علت داشتن موسین، موجب شاداب و براق جلوه دادن پوشش مویی اسب می شود. کنجاله کتان به عنوان یک منبع مکمل پروتئینى در جیره گاوهاى شیرى عالی است و به گاو شادابى وزیبایى می بخشد و موهاى بدن گاو را نرم و صاف می کند.