وبلاگ دستچین

“مایکوپلاسما بوویس” یکی از عوامل روزافزون بیماری در گوساله ها می باشد. اگرچه این باکتری از دهه شصت میلادی شناسایی گردید ولیکن بیماری های مربوط به مایکوپلاسما روند روزافزونی دارند. زمانی تصور می شد که بیماری های مربوط به مایکوپلاسما به ندرت و فقط در گله های بزرگ روی می دهد ولیکن امروزه مشخص شده است که عامل مایکوپلاسما در تمام گله ها با هر تعداد دام وجود دارد.

اگرچه چندین نوع مایکوپلاسما وجود دارد که طبق گزارش های موجود باعث بروز بیماری در گاو می شوند ولیکن تاکنون گونه “مایکوپلاسما بوویس” معمولترین و بیشترین گونه شناخته شده در گوساله می باشد. در گوساله چندین سندرم با منشاء عفونت مایکوپلاسما وجود دارد و معمولا به آنها بیماری های مرتبط با “مایکوپلاسما بوویس” (MbAD) می گویند.

پنومونی …..

در اکثر گله ها بیشترین و پرهزینه ترین بیماری در گوساله ها با عامل مایکوپلاسما، بیماری پنومونی می باشد. علائم بالینی پنومونی شامل ترشحات بینی، سرفه خشک، دمای بیش از ۵/۳۹ درجه سانتی گراد در رکتوم و تنفس سخت، کاهش اشتها یا هردو می باشد. عوامل مستعدکننده افزایش پنومونی پیش از دوره قطع شیر شامل نقصان در انتقال ایمنی مادر از طریق خوراکی ( مدیریت ضعیف مصرف آغوز)، تماس طولانی مدت با گاو بالغ، تهویه نامطلوب و یا ترکیبی از این عوامل می باشد.

درمان و مقابله با این باکتری خاص با آنتی بیوتیک بسیار مشکل می باشد. درنتیجه در بسیاری از گله ها درمان مایکوپلاسما موفق نخواهد بود و یا پنومونی مزمن ایجاد می شود. حالت مزمن زمانی خواهد بود که یک یا چند بار درمان موفق صورت نگیرد و یا این که پیشرفتی در درمان حاصل نشود و یا به نظر برسد که شرایط دام بهتر شده است ولی ۵ تا ۷ روز بعد دوباره بیمار گردد.

التهاب گوش داخلی …..

التهاب گوش داخلی به معنای التهاب کانال گوش است که یکی دیگر از سندرم هایی است که توسط مایکوپلاسما در گوساله ایجاد می شود. علائم بالینی آن شامل گوش های افتاده، چرخاندن سر یا هردو می باشد. گاهی اگر داخل گوش را نگاه کنید یک لایه ضخیم از ترشحات زرد تا سفیدرنگ (چرک) خواهید دید. گاهی کانال گوش پاره می شود و این ترشحات از گوش خارج می شوند. هنوز نمی دانیم که این باکتری چگونه وارد کانال گوش می شود (شاید از طریق جریان خون باشد). به هر حال درهر زمانی که به کانال گوش برسد می تواند به برخی از اعصاب آن ناحیه آسب بزند که باعث بروز علائم عصبی گفته شده می شود. با مشاهده گوش های افتاده و چرخاندن سر همراه با پنومونی با وجود مشکل مایکوپلاسما در گله خود مشکوک شوید.

التهاب مفاصل …..

سومین سندرم بالینی با عامل مایکوپلاسما در گوساله ها می باشد. التهاب مفاصل زمانی روی می دهد که باکتری از طریق جریان خون به مفاصل می رسد. مفاصل متورم و بزرگ می شوند و اغلب پر از مایعات هستند. در بیشتر موارد چندین مفصل درگیر می شوند و تاریخچه ای از لنگش وجود دارد که به درمان با آنتی بیوتیک پاسخ نداده است. درصورت لمس مفاصل یا حرکت دادن آن واکنش درد مشاهده می شود. در گله ایی که چندین گوساله با تورم مفاصل وجود دارد که بند ناف آنها تورمی ندارد به مایکوپلاسما مشکوک می شوم. بزرگترین سوال معمول در اکثر گله ها در مورد منشاء مایکوپلاسما و چگونگی رهایی از آن می باشد. از گذشته می دانیم که مایکوپلاسما عامل ورم پستان می باشد و معمولا تصور بر آن است که در گله هایی که مایکوپلاسما دارند گوساله ها از طریق شیر یا آغوز آلوده مبتلا می شوند. البته گله هایی را بازدید می کنم که گوساله های مبتلا به مایکوپلاسما دارند ولیکن تاریخچه ای از ورم پستان مایکوپلاسمایی دیده نشده است.

باکتری مایکوپلاسما در قسمت فوقانی دستگاه تنفس گوساله ها و گاوهای سالم و طبیعی وجود دارد. در بسیاری از اینها عفونت بدون علائم بالینی آشکار برای مدت ها باقی می ماند. پس باکتری می تواند از یک دام به دیگری منتقل شود.

ارتباط با ورم پستان …..

به طور دقیق نمی دانیم که چند درصد از گاوها به طور طبیعی حامل مایکوپلاسما هستند. با این حال در گله هایی که ورم پستان مایکوپلاسمایی دارند و یا در گله هایی که از شیر حاوی مایکوپلاسما برای گوساله ها استفاده می شود این تعداد بسیار بیشتر خواهد بود.

اکثر محققان تصور می کنند که باکتری می تواند از بافت پستان به ریه و برعکس منتشر شود (از طریق جریان خون). این بدان معنی است که ترشحات بینی و شیرآلوده هر دو از منابع اصلی آلودگی در اکثر گله ها می باشند.

اگرچه مایکوپلاسما به طور عمده در داخل بدن گاو پایدار می ماند ولیکن می تواند در محیط نیز خود را حفظ کند. به عنوان مثال مشخص شده است که تا مدت دوماه در شیر یا اسفنج و یا بیش از دوهفته در آب و بیست روز در کاه باقی می ماند. باکتری می تواند در آب راکد در گله هایی که از نظر وجود مایکوپلاسما مثبت هستند (کشت نمونه مخزن شیر مثبت است) رشد کنند. بهترین شرایط بقای باکتری در آب و هوای خنک و مرطوب می باشد. اگر باکتری مایکوپلاسما در معرض نور مستقیم آفتاب قرار بگیرد تقریبا خیلی زود از بین رفته و توسط اکثر ضدعفونی کننده ها نیز از بین می رود.

تنها راه مطمئن یافتن مایکوپلاسما کشت باکتری است. باکتری مایکوپلاسما به سختی در محیط کشت رشد می کند و روش های خاصی نیاز دارد. معمولا نمونه گیری از گوساله و ارسال به آزمایشگاه توسط دامپزشک انجام می شود. به طور حتم می توان از نمونه کالبد گشایی گوساله های مرده باکتری را کشت داد.

اگر گوساله برای مدت طولانی مریض شده باشد، اغلب عامل مایکوپلاسما مشخص نمی شود. بهترین موارد نمونه گیری آنهایی هستند که طی چند روز گذشته علایم بیماری را نشان داده باشند. می توان از گوساله های زنده برای نمونه گیری و کشت استفاده کرد. به عنوان مثال می توان از مایع مفصل متورم یا ترشحات ریه گوساله مبتلا به بیماری تنفسی (منسوب به روش شست و شوی نای) مایعات را جمع آوری کرد. جمع آوری نمونه باید توسط دامپزشک صورت بگیرد.

توصیه های درمانی …..

اغلب اوقات درمان مایکوپلاسما با آنتی بیوتیک بسیار مشکل می باشد. باکتری مایکوپلاسما همانند اکثر باکتری ها دیواره سلولی ندارد. یکی از معمولترین روش های آنتی بیوتیک ها برای کشتن باکتری ها، حمله و آسیب زدن به دیواره سلولی آنهاست (مثل پنی سیلین و سفتی فور). درنتیجه در مقایسه با سایر باکتری ها تعداد موارد عدم پاسخ به درمان و بروز مجدد علائم مایکوپلاسما بیشتر است. این مطلب خود می تواند دلیلی بروجود مشکل مایکوپلاسما در گله باشد.

آنتی بیوتیک برای کشتن مایکوپلاسما باید به بخش دیگر از باکتری حمله کند که غیر از دیواره سلولی باشد. تنها آنتی بیوتیک موجود در آمریکا که به طور اختصاصی جهت درمان پنومونی با عامل مایکوپلاسما در گوساله تایید شده است، دراکسین می باشد. اگر به وجود مایکوپلاسما در گوساله ها مشکوک هستید بهتر است با دامپزشک خود مشورت کنید تا آنتی بیوتیک مناسبی انتخاب کند که علیه این باکتری خاص موثر واقع شود.

چگونه مایکوپلاسما را کنترل کنم؟

روش کنترل به این نوع عوامل بستگی دارد:

۱- مصرف شیر آلوده برای گوساله ها را به حداقل ممکن برسانید ….. خصوصا زمانی که شیوع مایکوپلاسما در گله شروع می شود.

۲- به منظور کاهش جمعیت در حال گردش باکتری مایکوپلاسما در گله، ورم پستان مایکوپلاسمایی را ریشه کن کنید.

۳- به منظور حداقل تماس گوساله پس از تولد، آنها را به سرعت از مادرشان جدا کنید.

۴- جایگاه انفرادی و جایگاه های نگهداری گوساله ها را تمیز نگه دارید.

۵- تراکم بین گوساله ها زیاد نشود.

۶- تغذیه گوساله خوب و مناسب باشد.

۷- به طور کامل تمام ظروف شیشه ای، سرپستانک ها و ظروف خوراک گوساله ها را تمیز کنید. اکثر موارد شیوع مایکوپلاسما در گله ها با خرید گاو (وارد کردن باکتری)، استفاده از شیر مخزن آلوده یا بهداشت ضعیف در جایگاه گوساله ها روی می دهد.

اگرچه برخی واکسن های آماده علیه مایکوپلاسما وجود دارند اما به طور کلی در کنترل شیوع بیماری مفید نیستند. همان طور که گفتیم این باکتری دیواره سلولی ندارد. دیواره سلولی باکتری یکی از قسمت های اصلی تحریک کننده سامانه ایمنی بدن می باشد و از این طریق دستگاه ایمنی به اکثر باکتری ها حمله می کند. پس فرض می کنیم که مایکوپلاسما آنتی ژن (عامل خارجی) خوبی نیست ….. بدان معنی که باعث تحریک سامانه ایمنی در حالت عمومی نمی شود. تحقیقات در مورد استفاده از واکسن مایکوپلاسما در گوساله هیچ تاثیر مطلوبی را بدست نیاورده است. در برخی موارد واکسیناسیون باعث افزایش شیوع و شدت بیماری شده است. پس استفاده از واکسیناسیون را به عنوان بخشی از برنامه کنترل مایکوپلاسما توصیه نمی کنم.