وبلاگ دستچین

مقادیر بالای اسیدهای چرب غیر استریفه (NEFA) وضعیت سلامت، تولید شیر و تولید مثل را به مخاطره می اندازد. برای آنکه گله را زیر وضعیت خطر نگاه دارید باید سامانه پایش شاخص های مرتبط با کتوز راه اندازی کنید.

زمانی که گاوها از دوره خشکی به مرحله شیردهی پا می گذارند دستخوش تعادل منفی انرژی می شوند. انرژی دریافتی از خوراک نمی تواند انرژی مورد نیاز جهت تولید شیر را بر آورده سازد. به منظور غلبه بر تعادل منفی انرژی، ذخایر چربی موجود در بدن این گاوها تجزیه شده و اسیدهای چرب غیراستریفه (NEFA) تولید می شود. برخی از این اسیدهای چرب در آینده ممکن است به کتون تبدیل شوند.

اگر چه وجود اسیدهای چرب غیر استریفه و کتون ها (بتاهیدروکسی بوتیرات یا BHB) در خون و در خلال دوره انتقال طبیعی است اما تجمع بیش از حد NEFA در کبد منجر به بروز بیماری کبد چرب می شود. همچنین، تولید بیش از حد کتون ها نیز زمینه ساز بیماریهای دیگر است.

اثر سه جانبه

پژوهش های دانشگاه کرنل نشان می دهند گاوهای انتظار زایمانی که غلظت NEFA خونشان بیش از ۳/۰ میلی اکی والان بر لیتر (mEq/L) است در مقایسه با گاوهای انتظار زایمانی که غلظت NEFA خونشان کمتر از این مقدار است تقریبا دو بار بیشتر به جا بجائی شیردان، کتوز بالینی یا متریت مبتلا می شوند. همچنین، این گاوها در دو دوره ۲۱ روزه فحلی، پس از زمان استراحت اختیاری گله ۱۹ درصد کمتر آبستن می شوند. گاوهائی با غلظت بیش از حد NEFA در خون، ۵۴۵ کیلوگرم شیر کمتری در دوره ی شیردهی به بعد تولید می کنند.

غلظت های بسیار بالای NEFA گاوها را در معرض خطرات بزرگتر قرار می دهند. در گاوهای تازه زائی که غلظت NEFA خونشان بیش از mEq/L 7/0 است، خطر بروز بیماریهای فوق الذکر ۴/۴ بار بیشتر می شود. این گاوها ۱۶ درصد کمتر از سایر گاوها آبستن می شوند و ۶۸۰ کیلوگرم شیر کمتری تولید می کنند.

گاوهای انتظار زایمانی که غلظت BHB خونشان بین ۲/۱ و ۹/۲ میلی مول بر لیتر (mmol/L) است مبتلا به کتوز بالینی، و در گاوهای مبتلا به کتوز تحت بالینی، متیریت ۱۰ بار بیشتر است. همچنین احتمال حذف زود هنگام این گاوها دو برابر گاوهای سالم است و ۳۶۳ کیلوگرم شیر کمتر در خلال دوره شیردهی تولید می کنند. با وجود این، مطالعات انجام شده پیرامون ارتباط میان کتوز و تولید مثل نشان می دهد گیرائی اولین تلقیح گاوهای مبتلا، دستخوش تغییر معنی داری نمی شود. مطالعات دانشگاه کرنل نشان می دهد تعیین سطح NEFA در مقایسه با غلظت BHB ، شاخص معتبرتری جهت تخمین بروز بیماریها و مشکلات تولید مثلی و تولید شیر است. اما با وجود قیمت نسبتا بالا به ازای هر اخذ نمونه و تعیین غلظت NEFA در خون، انجام این آزمایش را دشوار و هزینه بر می سازد. بنابراین، در گله هایی که دوره انتقال تحت مدیریت در آنها دقیق است اندازه گیری BHB منطقی تر به نظر می رسد.

ارزیابی و بررسی کتون ارزانتر و کاراتر است. آزمایشهای کتونی معمولا بر روی نمونه های ادرار، شیر یا خون انجام می شود. آزمایشهای خونی سرپائی اگر چه در مقایسه با سایر آزمایشها کمی گرانتر است اما نتایج دقیق تری نسبت به آزمایشهای شیر و ادرار به دست می دهد. دستگاهی که قادر به انجام چنین آزمایشی است در اصل از روی دستگاه مشابهی که در انسان به ارزیابی دیابت می پردازد ساخته شده است و قیمت آن کمتر از ۳۰ دلار است. هزینه هر نمونه که توسط دامپزشکی که دستگاه را خریداری کرده است انجام می شود ۵/۱ دلار است. پس از آن که تصمیم گرفتید از چه روشی برای اندازه گیری سطوح کتون خون استفاده کنید باید دو شاخص مهمی را که به ارزیابی درجه کتوز در گله کمک می کنند در نظر داشته باشید: بروز و شیوع.

بروز از تقسیم تعداد گاوهائی که در هر زمان از اوایل دوره شیردهی، معمولا ۳۰ روز ابتدائی به کتوز مبتلا می شوند به تعداد کل گاوهای موجود در این بازه زمانی به دست می آید. برای محاسبه ی بروز، گروهی از گاوها را که در ابتدای دوره شیردهی هستند برگزینید. برای نمونه اگر ۱۵ راس گاو از یک گروه ۵۰ راسی به کتوز مبتلا شده اند، بروز کتوز در این بازه زمانی خاص ۳۰ درصد می شود (۱۵ تقسیم بر ۵۰).

شیوع عبارت است از میزان کتوز در گله در یک نقطه از زمان که از تقسیم تعداد گاوهای مبتلا به کتوز بر تعداد کل گاوهای نمونه گیری شده به دست می آید. برای نمونه، اگر در یک روز معین سه گاو از ۲۰ گاوی که نمونه گیری شدند مثبت بودند شیوع ۱۵ درصد می شود. تعیین شیوع ساده تر و معمول تر از بروز است. انتظار می رود بروز کتوز دو برابر شیوع آن باشد.

در مطالعه ای که در دانشگاه های کرنل و ویسکانسین صورت گرفت مشخص شد بیشترین میزان بروز و شیوع کتوز تحت بالینی تقریبا در روز پنجم شیردهی رخ می دهد. بین روز ۳ و ۷ شیردهی ۷۵ درصد گاوهای مبتلا به کتوز تحت بالینی در اولین مرتبه از نمونه گیری مثبت شدند. برای اندازه گیری دقیق بروز کتوز تحت بالینی، دوبار در هفته از گاوها نمونه گیری کنید تا گاوهای مثبت از چنگ تان بیرون نروند.

مزایای درمان خوراکی

پژهش های اخیر نشان می دهند خوراندن روزانه ۳۰۰ میلی لیتر پروویلین گلایکول به گاوهای کتوزی بسیار سودمند است. گاوهای مثبتی که با پروپیلن گلایکول درمان شدند ۶/۰ بار کمتر به جابجائی شیردان مبتلا شدند، میزان حذف آنها از گله نصف شد و در برخی گله ها در ابتدای شیردهی روزانه ۳/۱ کیلوگرم شیر بیشتری در مقایسه با گاوهای درمان نشده تولید کردند. به علاوه، احتمال باروری گاو های درمان شده در اولین تلقیح افزایش یافت. بر اساس آموخته های ما، خوراندن پروپلین گلایکول به مدت ۵ روز می تواند موثر باشد. می توان با پایش BHB خون گاوهای تحت درمان تا زمانیکه غلظت آن به کمتر از ½ mmol/L برسد. درمان را ادامه داد.

شیوع ۱۵ درصدی، نقطه خطر

اکنون از شیوع کتوز تحت بالینی در گله خود آگاه شده اید، پرسش بعدی این است که این عارضه چه اثری بر سلامت گاوها می گذارد؟ مطالعه ای در ۶۰ گله فری استال در شمال شرق انجام گرفت و از ۱۵ گاو با دامنه روز شیردهی ۳ تا ۱۴ ، نمونه گیری انجام شد. تولید مثل و تولید شیر به همراه رخداد جابجایی شیردان و کتوز بالینی در گله بررسی شد.

نتایج بررسی ها نشان دادند نقطه خطر کتوز تحت بالینی، شیوع ۱۵درصدی است. به عبارت دیگر اگر BHB خون در بیش از ۱۵درصد گاوها، بالای ½ mmol/L باشد باید احساس خطر نمود. در گله هایی که بیش از ۱۵درصد گاوها مبتلا به کتوز تحت بالینی هستند خطر رخداد جابجایی شیردان و کتوز بالینی در ۳۰ روز ابتدائی شیردهی ۸/۱ درصد افزایش می یابد. همچنین در خلال دو دوره ۲۱ روزه پس از زمان استراحت اختیاری میزان آبستنی ۸/۰ درصد کاهش می یابد.

اگر غلظت BHB در بیش از ۱۵درصد گاوها، بالای mmol/L 1 و در ۲۰درصد تلیسه ها، بالای ½ mmol/L باشد، میانگین تولید شیر ۳۰۵ روزه گله به طور چشمگیری کاهش می یابد (۳۷۵ کیلوگرم در گاوها و ۵۳۳ کیلوگرم در تلیسه ها).

در رابطه با انجام آزمایشهای تعیین شیوع کتوز تحت بالینی با دامپزشک خود مشورت کنید تا از وضعیت این مشکل در گله خود آگاه شوید. توصیه می شود از ۱۵ تا ۲۰درصد گاوهایی که در دامنه روز شیردهی ۳ تا ۱۴ به سر می برند نمونه گیری به عمل آید تا از میزان شیوع بیماری در گله آگاهی یابید. اگر غلظت BHB خون در ۱۵درصد گاوها بیش از ½ mmol/L بود نگران شوید.