روش های پرواربندی گوسفند و مشخصات گوسفند مناسب برای پرواربندی
پرواربندی گوسفند، مزایای پرواربندی گوسفند، روش های پرواربندی گوسفند و مشخصات گوسفند مناسب پرواربندی
پرواربندی چیست؟
پرواربندی عبارت است از پرورش دام برای چاق کردن مناسب آن به منظور تولید گوشت در مدت زمان معین و وزن مشخص که با حداقل هزینه صورت می گیرد. در پرواربندی، هدف تنها تولید گوشت نیست و کیفیت گوشت هم مهم است. لذا توصیه می شود برای پرواربندی، بره های جوان انتخاب شوند تا چربی و اضافات کمتری بدست آید.
مزایای پرواربندی: مهمترین مزایای پرواربندی را می توان به شرح زیر خلاصه نمود:
- افزایش تولید گوشت بدون افزوده شدن تعداد دام (افزایش تولید در واحد دامی)
- مرغوبیت گوشت، گوشت دام های پروار دارای کیفیت بهتر از سایر دامهاست.
- برگشت اصل سرمایه و سود آن در کوتاه مدت
- کمک به حفظ و احیاء مراتع
- استفاده از محصولات جانبی کشاورزی در تغذیه دامها
- ایجاد اشتغال
عوامل اساسی در یک پرواربندی موفق: برای انجام عملیات پرواربندی موفق، نیاز به یک سری عوامل اساسی می باشد که از جمله می توان به این موارد اشاره کرد:
- شناختن نژادهای مختلف گوسفندان به همراه مشخصات آنها
- ایجاد جایگاه مناسب جهت پرواربندی
- خرید دام مناسب جهت پرواربندی
- رعایت اصول صحیح تغذیه در طول دوره پرواربندی
- قرنطینه و انجام امور بهداشتی بر روی دامهای خریداری شده قبل از پرواربندی
- بکارگیری روشهای مناسب پرواربندی
روش های پرواربندی گوسفند:
الف) پرواربندی بره های شیری
ب) پرواربندی به روش مرتع
ج) پرواربندی بره های جوان (معمول ترین روش پرواربندی در ایران همین روش است)
د) پرواربندی گوسفندان پیر
پروار بره های شیری:
- روشهای معمولی: در این روش بره ها مستقیما از شیر مادر تغذیه می کنند و علاوه بر آن مقداری کنسانتره به صورت آزاد در اختیار آنها قرار می گیرد. رشد و نمو این بره ها بستگی زیادی به میزان شیر مادر و ترکیب آن دارد. این بره ها در ۳ ماهگی از مادر جدا می شوند و در ۶ ماهگی که به وزن ۴۵ تا ۵۰ کیلوگرم رسیدند به کشتار می رسند. این روش در کشور ما متداول و رایج است.
- روش زود از شیر گرفتن (پرواربندی کنسانتره ای): در این روش بره ها در سن ۲ تا ۳ هفتگی از مادر جدا می شوند و آنها را به مصرف کنسانتره با پروتئین ۱۸ درصد عادت می دهند.
- بره های شیر پروار: در این روش بره ها فقط با شیر مادر تغذیه می شوند و در ۳ ماهگی وقتی که وزن آنها به ۲۰ کیلوگرم رسید کشتار می شوند. این روش در اروپا مرسوم است و در کشور ما رایج نمی باشد.
پرواربندی بره های معمولی در مرتع (پرواربندی مرتعی):
در این روش بره ها در سن ۴ تا ۵ ماهگی خریداری شده و در مراتع مرغوب طبیعی و مصنوعی چرا می شوند. علاوه بر آن در وعده شبانه مقداری کنسانتره در اختیار بره ها قرار می دهند. وزن این نوع بره ها در ۷ تا ۸ ماهگی در نژادهای سنگین به ۴۵ تا ۵۰ کیلوگرم می رسد. این نوع پرواربندی بیشتر برای بره هایی که در اواسط پائیز و اوایل زمستان متولد شده اند استفاده می شود و تا اواخر تابستان کشتار می شوند. در استانهایی که از نظر مرتع فقیر هستند این روش پیشنهاد نمی شود.
پرواربندی بره های جوان:
این روش پرواربندی باصرفه ترین روش در دنیا و ایران می باشد. در این روش بره های مازاد در پایان سن شیرخوارگی با وزن ۲۰ تا ۲۵ کیلوگرم خریداری و در آغل نگهداری و با خوراک کافی و حساب شده تغذیه می شوند. در نهایت در سن ۶ تا ۸ ماهگی و با وزن ۴۰ تا ۵۰ کیلوگرم کشتار می شوند. مدت پروار در این روش ۱۰۰ تا ۱۲۰ روز است.
پرواربندی گوسفندان بالغ و پیر:
در این روش میش ها و قوچهای پیر و مازاد از گله جدا می شوند و در صورت تامین علوفه آنها را برای مدتی نگهداری کرده و پروار می کنند. این نوع گوسفندان رشد بدنی لازم را کرده اند و از نظر تولید گوشت و ضریب تبدیل بسیار ضعیف می باشند و بیشتر مواد غذایی به صورت چربی در بدنشان ذخیره می شود. بهتر است برای پرواربندی این نوع گوسفندان از علوفه ارزان قیمت مثل پس چر غلات و ….. استفاده کرد. مدت زمان نگهداری دام های پیر بخاطر ذخیره چربی نباید بیشتر از دو ماه باشد.
مشخصات گوسفند مناسب برای پرواربندی: هدف از پرواربندی، تولید کم هزینه و اقتصادی گوشت می باشد. پس دامهایی باید جهت پروار انتخاب شوند که از توانایی و قدرت تولید و پروار خوبی برخوردار باشند. به طور کلی مشخصات گوسفندان پرواری باید به شکل زیر باشد:
- گوسفندان کوتاه اندام با پیشانی عریض، صورت و گردن کوتاه، دست و پای نزدیک زمین و سینه ای عریض و مربعی برای پروار مناسب هستند.
- گوسفندان پرواری باید از نژادهای سنگین وزن انتخاب شوند. زیرا این نژادها وزن تولد بالا و نیز بلوغ جنسی دیرتری دارند.
- چشم دام پرواری باید روشن، دارای قرنیه شفاف و رنگ مخاط چشم قرمز گلی باشد (اگر مخاط چشم صورتی کم رنگ باشد نشان دهنده بیماری کم خونی است. غالبا این امر در نتیجه بیماری انگلی مثل کپلک صورت می گیرد).
- دنده ها باید مدور و قوسی شکل، فاصله دار و پهن باشد و پهلوهای دام فرو رفته نباشد.
- از نظر سن باید گوسفند را به گونه ای انتخاب کرد که دوره رشد بدنی خود را کامل نکرده باشد. حداکثر رشد در گوسفند از سن ۴ تا ۵ ماهگی آغاز شده و تا سن ۷ الی ۸ ماهگی ادامه پیدا می کند، پس بهتر است سن شروع دوره پروار ۴ تا ۵ ماهگی و سن پایان دوره تا ۸ ماهگی در نظر گرفته شود.
- سرعت رشد بره های نر بیشتر از بره های ماده است و راندمان لاشه آن نیز بهتر است.
