وبلاگ دستچین

عامل بیماری:

عامل بیماری پروتوزوآیی است به نام Nosema apisکه محل رشد و تکثیرش در جدار معده زنبور عسل می باشد. فرم مقاوم یا اسپورعامل انتقال از یک میزبان به میزبان دیگر است.اسپور بیضوی و شفاف، بدون رنگ بوده، ۶/۴ تا ۴/۶ میکرون طول و ۵/۲ تا ۳ میکرون عرض، از نظر ساختمان خصوصیات میکروسپوریدی ها را داراست. بوسیله یک غشاء سه لایه پوشیده شده، که آن را از خشکی و آسیب های محیط خارجی محافظت می نماید. این غشاء از جنس کیتین و دارای یک منفذ بنام میکروپیل است.

– اجزاء اسپور نوزما، در داخل اسپور اجزاء ذیل یافت می شود:

– سیتوپلاسم

– جسم آمیبی یا اسپوروپلاست, دارای دو هسته بوده و همچنین ذخیره غذایی، میتوکندری دیده نمی شود، که احتمال وجود متابولیسم بی هوازی را ممکن می سازد.

– رشته قطبی و دستگاه پرتاب کننده آن بنام کپسول قطبی، رشته قطبی یک عضو توخالی و استوانه ای است که یک انتهای آن به دیواره اسپور وصل شده و ۴۰۰- ۶۰۰ میکرون طول دارد و مثل فنر پیچیده است و دارای ۴۴ پیچ است که در دو یا چند ردیف قرار دارند. با افزایش فشار محتوای اسپور رشته قطبی به بیرون پرتاب می شود.

در مرحله آمیبی یا رویشی، سلول میکروسپوریدی دارای تشکیلات معمول یک سلول می باشد شامل غشاء، سیتوپلاسم با اندامک ها، ریبوزوم، شبکه آندوپلاسمی و دستگاه گلژی .

_ نوزما آپیس داخل سلولهای پوششی روده میانی زنبوران بالغ تکثیر می شود .

تاریخچه :

بیماری در اکثر نقاط جهان انتشار دارد و بیشتر در کندوهای ضعیف که در اثر عوامل مختلف دچار کاهش جمعیت می شوند دیده می شود.

از این عوامل می توان به این موارد اشاره کرد:

۱- نبود مواد غذایی کافی در زمستان و طولانی بودن زمستان

۲- پیر شدن ملکه

۳- تغذیه زنبوران عسل از باغات و محصولات سمپاشی شده در اوایل بهار

پاتوژنز بیماری

عامل بیماری از راه گوارشی وارد بدن زنبور عسل می شود و خودش را به سلولهای جدار معده زنبور می رساند. سپس وارد سیتوپلاسم سلولها شده و در این محل شروع به تکثیر می کند و پس از ۵ روز در درجه حرارت ۳۰ درجه سانتیگراد تولید اسپور می کند. سلولهای آلوده از جدار معده رها شده و پس از خارج شدن اسپورها حمله به سلولهای دیگر شروع می شود. در حالت آلودگی شدید بین ۳۰-۵۰ میلیون اسپور در معده یک زنبور ممکن است وجود داشته باشد.

علائم بیماری نوزما

زنبور عسل از زمان آلوده شدن تا مرگ علائم خارجی نشان نمی دهد.

تشخیص آلودگی از طریق بررسی محتویات گوارشی امکان پذیر است.

اما زنبور های آلوده یکسری تغییرات رفتاری و فعالیتی نشان می دهند:

۱- زنبور های آلوده در بهار و اوایل تابستان عمرشان کوتاه می شود.

۲- حالت اسهالی به خاطر جمع شدن زیاده از حد آب می باشد.زیرا درصد میزان آب در زنبورهای آلوده بیشتر از زنبورهای سالم است. و زنبورها مدفوع آبکی و زردرنگشان را روی شانها یا کندو دفع می کنند.

۳- گاهی اوقات به علت ضعف و بیحالی بالها به حالت بازمانده بوده و زنبور قدرت پرواز و نیش زدن را از دست می دهدو شکم نیز حالت شل ، افتاده و بادکرده دارد.

۴- برخی زنبورهای بالغ حالت فلجی دارند و در کف کندو یا روی زمین می خزند.

۵- در آلودگی شدید معده زنبور تغییر شکل و رنگ می دهد.بطوری که معده زنبور سالم سفید مایل به زرد کهربایی بوده ولی در زنبور بیمار سفید و متورم شده و فاقد چین خوردگی است.

نحوه انتشار بیماری نوزما

عامل بیماری نوزما از راه عسل آلوده، غارتگری کندوها، نقل و انتقال شانها، خرید و فروش کندوهای آلوده در مزارع پرورش زنبور عسل، ملکه، آب ،مدفوع زنبورهای مریض و یا غذای آلوده منتقل می شود.برخی معتقدند که اسپور از طریق برخی حشرات و باد نیز منتقل می گردد.

ارتباط مستقیمی بین زمستان سرد ابری و پر بارندگی با درجه آلودگی زنبور عسل در بهار سال بعد وجود دارد.و شاید علت آن رشد آهسته کلنی در روزهای بارانی و عدم دقت در تمیز کردن شانهای آلوده به مواد دفعی باشد.

روش تشخیص بیماری نوزما

برای تشخیص قطعی می توان از کلونی ها نمونه برداری کرد.برای این کار حدود ۲۰ زنبور بالغ را از هر کلنی برداشته و به آزمایشگاه منتقل می کنیم.

در آزمایشگاه شکم زنبورها را جدا کرده و در ظرف کوچکی ریخته و ۱سی سی آب مقطر اضافه کرده و مخلوط می کنیم.سپس اسلاید میکروسکوپی تهیه کرده و با بزرگنمایی۴۰ بررسی می کنیم.برای تعیین شدت آلودگی میتوان از لامهای شمارش سلولهای خونی استفاده کرد.

پیشگیری و درمان بیماری نوزما

۱- ایجاد مدیریت صحیح در زنبورستان:

الف- تامین ملکه جوان و فعال و استفاده از کندوهای قویتر برای افزایش جمعیت کندوهای ضعیف

ب- قرار دادن کندوها در زمستان در محل تابش نور خورشید و عدم تماس آنها با زمین برای جلوگیری از ایجاد رطوبت زیاد.

ج- تامین مقادیر کافی عسل یا آب شکر و گرده گل برای تغذیه زنبورها در پاییز و زمستان

۲- ضد عفونی کندوها و وسایل آلوده با سموم گازی

الف- قابهایی را که فاقد عسل و گرده هستند می توان با فرمالین ضدعفونی کرد.

ب- مناسبترین محلول برای ضدعفونی قابها اسید استیک است که بصورت محلول۸۰ درصد وجود دارد. مقداری پنبه یا نمد را که در ۱۰۰ سی سی اسید استیک آغشته شده در بالای قابهای کندو قرار می دهیم و کندو را یک هفته در محفظه پلاستیکی قرار می دهیم سپس کندو را ۲ روز هوا داده و مورد استفاده قرار می دهیم.

ج- از گاز اکسید اتیلن نیز استفاده می گردد که در اتاق مخصوص گازدهی به میزان ۱۰۰میلی گرم در هر لیتر هوای اتاق با دمای ۳۸ درجه استفاده میشود.

۳- ضدعفونی کردن کندوها بوسیله حرارت:

کندوها را در درجه حرارت ۴۹ درجه سانتیگراد با رطوبت نسبی ۵۰ درصد به مدت ۲۴ ساعت قرار می دهند.

۴- استفاده از دارو:

موثرترین دارو Fumagillin می باشد که از قارچ Aspergillus fumigatus استخراج شده است و به نام فومیدیل-ب معروف است.

نسبتهای تهیه دارو:

– شکر ۲۰ کیلوگرم

– آب ۱۰ لیتر

– فوماژیلین ۵۰۰ میلی گرم

– این مقدار دارو برای تغذیه ۳-۴ کندو در پاییز کافی است.